Σύμφωνα με μια πιλοτική έρευνα, τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού και αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ομιλία τους, μπορούν να βελτιώσουν τις προφορικές τους δεξιότητες αν οι γονείς τους τα παροτρύνουν σε προφορική επικοινωνία κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού.

Αυτή η νέα μελέτη αποτελεί μέρος μιας συνεχιζόμενης τάσης καθοδήγησης των γονέων για την παροχή θεραπειών που αφορούν τον αυτισμό. Αυτή η προσέγγιση έχει το πλεονέκτημα ότι ενσωματώνει τις θεραπείες στην καθημερινή ζωή του παιδιού. Ωστόσο, λίγες μελέτες έχουν διερευνήσει την αποτελεσματικότητα της εν λόγω προσέγγισης. Με τα ευρήματα της νέας έρευνας γίνεται ένα πρώτο βήμα ώστε να καλυφθεί αυτό το κενό.

Σύμφωνα με την επικεφαλής ερευνήτρια Connie Kasari, καθηγήτρια ανθρώπινης ανάπτυξης και ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας του Λος Άντζελες, οι γονείς ήταν σε θέση να εφαρμόσουν με επιτυχία στρατηγικές που αποτελούν μέρος μιας καθιερωμένης συμπεριφορικής θεραπείας που εφαρμόζονται από ειδικούς θεραπευτές για την βελτίωση των κοινωνικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων των παιδιών με αυτισμό.

Τα ευρήματα δείχνουν επίσης ότι οι γονείς δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούν τέλεια αυτές τις στρατηγικές: αυτοί που εφαρμόζουν τουλάχιστον το 75% των τεχνικών βλέπουν βελτιώσεις στα παιδιά τους.

“Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό μήνυμα”, αναφέρει η Helen Tager-Flusberg, διευθύντρια του Center for Autism Research Excellence στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη. Σύμφωνα με την Tager-Flusberg, αν απαιτούνταν από τους γονείς να είναι το ίδιο καλοί με τους ειδικούς θεραπευτές στην εφαρμογή των συγκεκριμένων μεθόδων, τα αποτελέσματα δεν θα ήταν τα ίδια.

Γονείς σε ρόλο θεραπευτή

Στη μελέτη συμμετείχαν 22 αγόρια με αυτισμό, ηλικίας 5 έως 8 ετών, το λεξιλόγιο των οποίων απαρτιζόταν από περίπου 20 λέξεις στα πρώτα στάδια της έρευνας. Αυτά τα παιδιά ήταν μέρος μιας μεγαλύτερης μελέτης που δημοσιεύθηκε το 2014 και είχαν λάβει την θεραπεία JASPER για 6 μήνες.

Κατά τους τρεις πρώτους μήνες, οι γονείς των παιδιών παρακολουθούσαν τις συνεδρίες των ειδικών με τα παιδιά τους. Τους επόμενους τρεις μήνες, οι γονείς ανέλαβαν ενεργό ρόλο καθώς οι ειδικοί προπονούσαν τους γονείς να εφαρμόσουν οι ίδιοι τις μεθόδους στα παιδιά τους.

Για παράδειγμα, οι  γονείς μάθαιναν το πώς να χρησιμοποιούν ένα παιχνίδι με έναν απροσδόκητο τρόπο ώστε να ενθαρρύνουν το παιδί να επικοινωνήσει. Επίσης, προπονήθηκαν στο να επαναλαμβάνουν τις λέξεις που προσπαθεί να χρησιμοποιήσει το παιδί κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού.

Κάθε μήνα, οι ερευνητές κατέγραφαν  ένα δεκάλεπτο βίντεο με τους γονείς να παίζουν με τα παιδιά τους χρησιμοποιώντας ένα τυποποιημένο σύνολο παιχνιδιών. Στόχος τους ήταν να επισημάνουν το πόσες φορές κάθε παιδί μίλησε αυθόρμητα κατά τη διάρκεια αυτών των συνεδριών.

Έπειτα, προχώρησαν στην κατηγοριοποίηση κάθε έκφρασης σε δύο τύπους: «αιτήματα», όπως μια έκκληση για βοήθεια με τη χρήση ενός παιχνιδιού και «σχόλια», όπως ένα προφορικό κάλεσμα ώστε να τραβήξουν την προσοχή του γονέα σχετικά με ένα παιχνίδι.

“Τα σχόλια είναι ένα είδος κορυφαίων δεξιοτήτων που αναζητούμε και που συνήθως βλέπουμε με τη μικρότερη συχνότητα και με λιγότερο αυθορμητισμό στα παιδιά με αυτισμό τα οποία διαθέτουν μικρό αριθμό λέξεων στο λεξιλόγιό τους”, αναφέρει η Stephanie Shire, επίκουρη καθηγήτρια ειδικής εκπαίδευσης και κλινικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Όρεγκον στο Eugene.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα παιδιά χρησιμοποιούσαν κατά μέσο όρο τέσσερις λέξεις κάθε τύπου στη διάρκεια μιας συνεδρίασης κατά την έναρξη της μελέτης. Μέχρι το τέλος της μελέτης, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί σε πάνω από 12. Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στις 8 Ιανουαρίου στην επιθεώρηση Journal of Autism and Developmental Disorders.

Επίσης, παρατηρήθηκε αύξηση του αριθμού των σχολίων: τα παιδιά έκαναν μόνο ένα σχόλιο ανά συνεδρία στην αρχή της μελέτης, αλλά πάνω από πέντε μέχρι το τέλος της.

Οι επιδόσεις των γονέων

Στο τέλος της μελέτης, οι ερευνητές αξιολόγησαν το πόσο συχνά και με ακρίβεια εφάρμοζαν οι γονείς τις στρατηγικές JASPER . Κατά μέσο όρο, οι γονείς ήταν σε θέση να εφαρμόσουν αποτελεσματικά το 70% των στρατηγικών.

Ένα επιπλέον κριτήριο της επιτυχούς εφαρμογής των στρατηγικών που τους υποδείχθηκαν από τους ειδικούς,  υπήρξε και η βελτίωση των προφορικών δεξιοτήτων των παιδιών τους:  τα 10 παιδιά των οποίων οι γονείς τους βαθμολογήθηκαν με 75% ή παραπάνω, έδειξαν σημαντική αύξηση του αριθμού των σχολίων.

“Αυτό μας βοηθά στο να κατανοήσουμε καλύτερα σε ποιο επίπεδο οι γονείς πρέπει να εφαρμόζουν μια πρακτική για να δουν σημαντικές αλλαγές στις προφορικές δεξιότητες του παιδιού τους”, αναφέρει ο Aubyn Stahmer, καθηγητής ψυχιατρικής και συμπεριφοριστικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, ο οποίος δεν έλαβε μέρος στη μελέτη.

Οι ερευνητές, στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν το λόγο που κάποια παιδιά επέδειξαν μεγαλύτερη βελτίωση από κάποια άλλα, συνέκριναν τις στρατηγικές που ακολουθούσαν οι γονείς που βαθμολογήθηκαν με 75% και πάνω, με εκείνες που χρησιμοποιήθηκαν από τους γονείς με χαμηλότερη βαθμολογία. Διαπιστώθηκε ότι οι γονείς με την υψηλότερη βαθμολογία ήταν περισσότερο καταρτισμένοι στην εφαρμογή των στρατηγικών, καθώς και στην ενθάρρυνση των παιδιών να επικοινωνήσουν λεκτικά μέσω του παιχνιδιού.

Η Shire αναφέρει ότι το επόμενο βήμα είναι να διερευνηθεί κατά πόσον ορισμένες πτυχές της θεραπείας είναι σημαντικές για τη βελτίωση των δεξιοτήτων της κοινωνικής επικοινωνίας ενός παιδιού.