Άρθρογραφία

Σχολικός συνοδός- Ο «άγγελος» για τα παιδιά με αναπηρίες

Στην θεωρία, σχολικοί συνοδοί! Στην πράξη οι άνθρωποι που καλούνται εκτός από το ρόλο του σχολικού συνοδού, να επιτελέσουν ταυτόχρονα δεκάδες ρόλους στο σχολικό περιβάλλον,όπως αυτό του φίλου, του φροντιστή, του νοσοκόμου, του διαιτητή, του ψυχολόγου και τόσα άλλα, λειτουργώντας με πολύ γρήγορα αντανακλαστικά, προβλέπουν και προλαβαίνουν καταστάσεις!

Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας των παιδιών με αναπηρίες αφού πολλές φορές είναι τα μάτια τους, τ’ αυτιά τους και το δεξί τους χέρι! Είναι οι άνθρωποι που με υπομονή, επιμονή, κατανόηση και μπόλικα αποθέματα αγάπης,  μαζί με τα παιδιά, επιτυγχάνουν μικρά και μεγάλα «θαύματα» στην εκπαίδευση, με τη συνεργασία όλων στο σχολείο.

Οι σχολικοί συνοδοί, είναι οι άνθρωποι που βιώνουν καθημερινά την προσπάθεια της ένταξης των παιδιών με αναπηρίες στις γενικές τάξεις και έχουν να πουν πολλά. Κυρίως να πουν δυνατά πως: «Ναι! Η ενιαία εκπαίδευση είναι εφικτή».

Ωστόσο, πρόκειται για ένα επάγγελμα χωρίς κατοχύρωση, χωρίς ιδιαίτερα εργασιακά δικαιώματα, πολύ χαμηλά αμειβόμενο, ενώ διέπεται από μια νομοθεσία πεπαλαιωμένη που ήθελε τα παιδιά με αναπηρίες να συνοδεύονται από ανθρώπους που δεν έχουν ιδιαίτερα προσόντα και επιτελούν αποκλειστικά το ρόλο του φροντιστή.

Ο «Φ» συνομίλησε με τον σχολικό συνοδό Μιχάλη Χαραλάμπους, ιδρυτικό μέλος του νεοϊδρυθέντος Συνδέσμου Σχολικών Συνοδών Κύπρου,  σκιαγραφώντας όλα όσα αφορούν το επάγγελμα του σχολικού συνοδού, τις διεκδικήσεις των επαγγελματιών του κλάδου αλλά και όλα όσα βιώνει στην καθημερινότητα του μαζί με τα παιδία με αναπηρίες που κλήθηκε να συνοδεύσει τα τελευταία πέντε χρόνια.

Ποιες είναι οι δυσκολίες και οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο σχολικός συνοδός σήμερα;

Το επάγγελμα του σχολικοί συνοδού είναι  ευρέως παραδεκτό ότι αποτελεί λειτούργημα. Είναι το δεξί χέρι των παιδιών με αναπηρίες και διάφορα σύνδρομα (down, αυτισμός κτλ) που εντάσσονται στις σχολικές μονάδες. Δουλειά του σχολικού συνοδού είναι να βοηθά το παιδί στην ένταξη του στο σχολείο, στην κοινωνικοποίηση του, την στήριξη του σε οποιαδήποτε ζητήματα αλλά και στη φροντίδα του (προσωπική υγιεινή, καθαριότητα, τουαλέτα κτλ)

Οι δυσκολίες που συναντά ένας επαγγελματίας όπως είναι ο σχολικός συνοδός, είναι κυρίως εργασιακές και δεν είναι λίγες. Πρόκειται για ένα επάγγελμα χωρίς σχέδια υπηρεσίας όπως συμβαίνει στο εξωτερικό, ενώ διέπεται από μια νομοθεσία απαρχαιωμένη, η οποία δεν έχει αλλάξει από το 1994. Όπως έχουν σήμερα τα δεδομένα, ο σχολικός συνοδός, δεν έχει την κατάλληλη κατάρτιση τις περισσότερες φορές, προκειμένου να μπορέσει να στηρίξει το παιδί που συνοδεύει. Πόσο μάλλον σε κάποιες περιπτώσεις που καλείται να χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή. Δεν είναι εύκολο πχ να καλείσαι να βάλεις ενέσεις ινσουλίνης σε παιδί.

Σε ότι αφορά τον μισθό του σχολικού συνοδού, πρόκειται για ένα πολύ χαμηλά αμειβόμενο επάγγελμα. Για τα πρώτα δυο χρόνια ποσό ανέρχεται περίπου στα 680 ευρώ και με το πέρας 24μηνης υπηρεσίας ανεβαίνει στα 780 ευρώ χωρίς καμία αύξηση ακόμα και σε συνοδούς με 20ετή υπηρεσία. Ένα ποσό με το οποίο δεν μπορεί να συντηρήσει οικογένεια κάποιος και να ικανοποιήσει βασικές ανάγκες επιβίωσης. Επίσης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες οι συνοδοί βρίσκονται χωρίς συμβόλαιο άρα και χωρίς μισθό με την ανασφάλεια να κυριαρχεί αφού εν γνωρίζουν εαν θα επαναπροσληφθούν. Υπάρχουν και άλλα επιμέρους ζητήματα εργασιακής φύσεως όπως για παράδειγμα άδειες, ασαφή συμβόλαια σε ότι αφορά τα καθήκοντα κτλ.

Όσον αφορά το σχολικό χώρο, προβλήματα μπορούν να προκύψουν καθημερινά όπως για παράδειγμα κάποια κακή συνεννόηση ή κάποιο παιδί να κινδυνεύσει ή να παρουσιάσει άλλου είδους δυσκολίες, οι οποίες είναι στο χέρι του κάθε συνοδού να τις διαχειριστεί. Το επάγγελμα μας αποτελεί για τον κάθε συνοδό να δει το παιδί να προοδεύει και σταδιακά να καθίσταται «αχρείαστος» πετυχαίνοντας την ενσωμάτωση και ανεξαρτητοποίηση στο σχολικό περιβάλλον αλλά και την κοινωνία.

Ποια είναι τα κριτήρια πρόσληψης για κάποιο σχολικό συνοδό;

Τα κριτήρια πρόσληψης είναι τα εξής: Απολυτήριο Λυκείου ή πενταετής πείρα με παιδιά με αναπηρίες. Τα πτυχία και τα μεταπτυχιακά στις αγγελίες που αναζητούν σχολικούς συνοδούς αποτελούν «επιπρόσθετο προσόν». Σε κατοπινό στάδιο, γίνεται συνέντευξη ενώπιον των γονέων του παιδιού, της διεύθυνσης του εκάστοτε σχολείου και της σχολικής εφορείας και επιλέγονται κατά την κρίση τους οι πιο ικανοί.

Αξίζει να σημειώσουμε πως τα τελευταία χρόνια, παρόλο που δεν είναι προαπαιτούμενο, άτυπα, προσλαμβάνονται ως επί το πλείστον πτυχιούχοι και με ανάλογα προσόντα.

Ο σχολικός συνοδός ποιο ρόλο καλείται να επιτελέσει στη σχολική ζωή του παιδιού εντός και εκτός της σχολικής αίθουσας; Μετέχει στην εκπαιδευτική διαδικασία του παιδιού;

Κάθε παιδί είναι μια μοναδική ξεχωριστή προσωπικότητα. Ο συνοδός επιβάλλεται να «διαβάσει» το κάθε παιδί με το οποίο καλείται να εργαστεί και σε συνδυασμό με τις πληροφορίες και τις οδηγίες που του έχουν δοθεί και αναλόγως να δράσει.

Όπως τονίστηκε και προηγουμένως, ο συνοδός πρέπει να αποτελεί το δεξί χέρι του παιδιού ώστε μόνο του να μπορεί να μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του σχολικού χώρου και κατ΄επέκταση της ίδιας της κοινωνίας μας.

Λειτουργεί συνήθως ως σύγχρονος «Σωκράτης» με την περίφημη μαιευτική μέθοδο. Οδηγεί το παιδί να ανακαλύψει μόνο του τη δική του αλήθεια. Του δίνει κίνητρα και διόδους ώστε να ενταχθεί και να κοινωνικοποιηθεί ευκολότερα.

Σίγουρα, σε περιπτώσεις σωματικής αναπηρίας, ο συνοδός, δύναται να παρέχει περισσότερη φροντίδα στις προσωπικές του ανάγκες. Ένα παιδί σε τροχοκάθισμα δεν παύει να είναι άνθρωπος με αισθήματα και ανάγκες.

Με λίγα λόγια ο συνοδός κατά κάποιο τρόπο μετέχει στην εκπαιδευτική διαδικασία. Θα έπρεπε όμως να έχει και πιο ενεργό ρόλο. Για να μην παρεξηγηθούμε όμως, για την εκπαίδευση του παιδιού, άμεσος υπεύθυνος είναι ο εκπαιδευτικός και ο ειδικός παιδαγωγός και δεν νοείται κανένας συνοδός να αναλαμβάνει το ρόλο του εκπαιδευτικού.

Ο καθένας θα πρέπει να επιτελεί το ρόλο που τοτυ έχει ανατεθεί και με την κατάλληλη συνεργασία το παιδί να γίνεται καλύτερο.

Ποια επικοινωνία έχει ο σχολικός συνοδός με την οικογένεια του παιδιού;

Αυτό το ερώτημα χρήζει εκτενούς συζήτησης. Αρχικά δεν θα σταθώ τόσο στο ότι χρειάζεται να υπάρχει επικοινωνία με τους γονείς την οποία απαγορεύεται να έχουμε ως συνοδοί. Αρκετοί συνάδελφοι οι οποίοι «απειθάρχησαν» έχουν υποστεί συνέπειες. Παρόλα αυτά αρκετοί συνοδοί, με σχετική άδεια από τους διευθυντές των σχολείων, έχουν επικοινωνία με τους γονείς. Κατά την άποψή μου χρειάζεται επικοινωνία με τους γονείς διότι η μέθοδος του «σπασμένου τηλεφώνου» για να είμαστε νομοταγείς, δεν λειτουργεί. Ωστόσο πάντοτε πρέπει να υπάρχει μέτρο και η επικοινωνία να γίνεται σε έκτακτες περιπτώσεις.

Ποίας εκπαίδευσης τυγχάνει ο σχολικός συνοδός;

Τα τελευταία χρόνια έχει καθιερωθεί στους συνοδούς μέσης εκπαίδευσης στα πλαίσια της μέρας του εκπαιδευτικού να παρακολουθούν σεμινάρια εκπαίδευσης τα οποία διοργανώνονται από το ΥΠΑΑΝ. Στην δημοτική εκπαίδευση δεν γίνεται κάτι τέτοιο. Από κει και πέρα διοργανώνονται από διάφορους συνδέσμους και φορείς, σεμινάρια, όμως εναπόκειται στη θέληση του κάθε συνοδού αν θα συμμετάσχει. Αρκετοί συνοδοί επιλέγουν και σεμινάρια έναντι αντιτίμου.

Γενικά όμως θα έπρεπε να τυγχάνουμε περισσότερης εκπαίδευση από τη στιγμή που υπάρχουν τεράστιες απαιτήσεις.

Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος των σχολικών συνοδών και πως αυτά θα μπορούσαν να επιλυθούν; Ποιες αλλαγές θα πρότεινες;

Το επάγγελμα μας νοσεί σε πολλούς τομείς. Θεωρώ ότι πρέπει να αρχίσουν διαβουλεύσεις με τους αρμόδιους φορείς για να την αναβάθμιση του. Ταυτόχρονα στον σχολικό συνοδό θα πρέπει να δοθούν εκείνα τα εργαλεία τα οποία θα τον καταστήσουν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι στις σχολικές μονάδες, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τη συμπερίληψη των παιδιών στην ενιαία εκπαίδευση.

Σε ότι αφορά τώρα τον τρόπο πρόσληψης των σχολικών συνοδών, η υφιστάμενη διαδικασία μέσω των σχολικών εφορειών χωλαίνει, ιδιαίτερα στο γεγονός ότι δίδεται η δυνατότητα να εργαστούν άτομα χωρίς επαρκείς γνώσεις, κατάρτιση και εμπειρία με τα παιδιά.

Ο διορισμός των σχολικών συνοδών θα έπρεπε να γινόταν σε κεντρικό επίπεδο, μέσω του Υπουργείου Παιδείας, στη βάση των αναγκών του κάθε παιδιού που χρειάζεται σχολικό συνοδό με κριτήρια την ακαδημαϊκή κατάρτιση του ενδιαφερόμενου αλλά και την σχετική πείρα που διαθέτει. Την ίδια ώρα, σημαντικό είναι και το ζήτημα της αξιολόγησης της εργασίας του συνοδού η οποία αυτή τη στιγμή γίνεται αποκλειστικά από τον διευθυντή της εκάστοτε σχολικής μονάδας με ότι αυτό συνεπάγεται. Κατά τη γνώμη μου η αξιολόγηση θα πρέπει να γίνεται από καταρτισμένες ομάδες έμπειρων και προσοντούχων πρώην συνοδών, οι οποίοι εκτός από το ρόλο του αξιολογητή θα μπορούν να συμβουλεύουν και να δίνουν κατευθύνσεις στους υφιστάμενους συνοδούς. Σαφώς, όμως σε συνεργασία με τους διευθυντές των σχολικών μονάδων και του Υπουργείου Παιδείας.

Ταυτόχρονα, ο σχολικός συνοδός, με την πρόσληψη του θα πρέπει να τυγχάνει εκπαίδευσης για τις ανάγκες του κάθε παιδιού που αναλαμβάνει υπό την ευθύνη του. Παράλληλα, η συνεχής επιμόρφωση των σχολικών συνοδών είναι επιβεβλημένη, ιδιαίτερα σε ζητήματα διαχείρισης θυμού, αισθητηριακών επιφορτίσεων κτλ, αλλά και για διάφορα σύνδρομα τα οποία θα τύχει να συναντήσουν στην εξάσκηση του επαγγέλματος.

Σημαντικός τομέας εκπαίδευσης που θα πρέπει επίσης να τύχουν οι σχολικοί συνοδοί είναι τα διάφορα προγράμματα υποστηρικτηκής τεχνολογίας που χρησιμοποιούν τα παιδιά τα οποία έχουν υπό την ευθύνη τους. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουν να βοηθήσουν το παιδί στην τάξη κατά τη διάρκεια του μαθήματος να είναι σε θέση να ακολουθήσει την εκπαιδευτική διαδικασία.

Πρόσφατα ιδρύθηκε σύνδεσμος σχολικών συνοδών; Ποια ήταν η αναγκαιότητα της ίδρυσης του συνδέσμου; Υπάρχουν συγκεκριμένες διεκδικήσεις που αφορούν το επάγγελμα του σχολικού συνοδού;

Το Νοέμβριο του 2019 μετά από μακροχρόνιες διεργασίες, αρκετά εμπόδια και τρέξιμο 3-4 συναδέλφων, επετεύχθη η ίδρυση του Παγκύπριου Συννδέσμου Σχολικών Συνοδών. Καταρτιστήκαμε σε σώμα με 15μελές διοικητικό συμβούλιο και κατά επαρχία επιτροπές, αναλάβαμε δράση για την εκπροσώπηση και τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων μας, έχοντας άριστη συνεργασία με τις συντεχνίες μας. Η ίδρυση του συνδέσμου ήταν επιβεβλημένη εδώ και χρόνια διότι το επάγγελμα μας δεν είχε «φωνή».

Ζητούμε αναγνώριση ως επαγγελματίες και διεκδικούμε τα αυτονόητα εργασιακά μας δικαιώματα (μισθός, μονιμότητα κλπ) και τέλος την κατοχύρωση του επαγγέλματος μας ως ένα βασικό γρανάζι της εκπαιδευτικής διαδικασίας των παιδιών με αναπηρίες.

Μίλησε μας τη δική σου εμπειρία ως σχολικός συνοδός. Πόσα χρόνια εργάζεσαι ως σχολικός συνοδός; Ποια προβλήματα συνάντησες;

Εργάζομαι ως συνοδός τα τελευταία πέντε χρόνια. Τα πρώτα χρόνια περιπλανήθηκα σε διάφορα σχολεία. Τα τελευταία χρόνια βρίσκομαι σε ένα σχολείο στην Επαρχία Λευκωσίας. Από τα χέρια μου, πέρασαν αρκετά παιδιά με διάφορα θέματα και διάφορα προβλήματα, που έπρεπε άμεσα να επιλυθούν. Παιδιά στο φάσμα του αυτισμού, ΔΕΠΥ, με κινητικά προβλήματα, παραβατικά παιδιά που καθημερινά ανεβαίνουν τον δικό τους Γολγοθά.

Στην ανατολή της πρόσληψης μου, ένιωθα χαμένος. Είχα την ανάγκη να απορροφήσω κάθε γνώση και πληροφορία για τα παιδιά. Ένιωθα αυτό που λέμε στο στρατό «ψαρωμένος». Με την πάροδο του χρόνου ένιωθα ότι γινόμουν καλύτερος και τα αποτελέσματα των παιδιών μου πρόσφεραν την ικανοποίηση ότι και γώ βελτιώνω την δουλειά μου μαζί τους. Όλα αυτά φυσικά τα λέω λαμβάνοντας τις θετικές κριτικές από τους προϊστάμενους μου, από τους γονείς, από τους εκπαιδευτικούς κλπ. Κάθε παιδί είχε τη δική του δυσκολία. Πολλές φορές χρειάστηκε να γίνω διαιτητής, security, νοσοκόμος, ψυχολόγος φροντιστής και άλλα πόσα επαγγέλματα προκειμένου να βρω μια λύση για οποιοδήποτε ζήτημα προέκυπτε. Πάντα ένας συνοδός πρέπει να έχει πολύ γρήγορα αντανακλαστικά για να προβλέψει σε κλάσματα δευτερολέπτου είτε τον κίνδυνο, είτε να βρει άμεσα λύση.

Θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά ένα «χιουμοριστικό» περιστατικό με ένα παιδί του οποίου ήμουν συνοδός σε καλοκαιρινό σχολείο. Το παιδί πήγε στην τουαλέτα και άργησε να έρθει. Ενημερώθηκα από έναν φίλο του παιδιού ότι δεν ήθελε να βγει από την τουαλέτα. Διαπίστωσα πηγαίνοντας στην τουαλέτα πως καταλάθος είχε βραχεί και ντρεπόταν. Αντιλαμβάνεστε το φόβο του παιδιού. Πως θα βγει έτσι έξω και να γίνει αντικείμενο κοροϊδίας από τα άλλα παιδιά. Επιπλέον ρούχα δεν είχαμε ενώ οι γονείς του δεν μπορούσαν να έρθουν στο σχολείο. Σκέφτηκα, ε, καλοκαίρι είναι άνοιξα τη βρύση και έγινα και γω μούσκεμα! Πάμε έξω, του λέω, να δείξουμε πως εμείς δροσιζόμαστε. Βγήκαμε έξω και οι δυο μούσκεμα και τους δείξαμε! Σε δυο λεπτά το παιδί το είχε ήδη ξεχάσει και έπαιζε ανέμελα.

Συνοπτικά σε αυτή την περίπτωση έγινε πρόβλεψη ενδεχόμενου εκφοβισμού και άμεση αντίδραση και ούτε γάτα ούτε ζημιά!

Αισθάνομαι αρκετά τυχερός στην πορεία μου ως σχολικός συνοδός διότι συνάντησα πολύ αξιόλογους εκπαιδευτικούς που με αγκάλιασαν αλλά και διευθυντές. Χωρίς την κατάλληλη συνεργασία και την ανταλλαγή από μένα επιχειρημάτων, δεν θα μπορούσα να προσφέρω και αυτό θα είχε αντίκτυπο στα παιδιά , γιατί όλα πρέπει να γίνονται με γνώμονα το καλό τους.

Καταληκτικά, μέσα από την εμπειρία σου θεωρείς πως η ενιαία εκπαίδευση είναι εφικτή; Μπορεί ένα παιδί με αναπηρίες να ενταχθεί στις γενικές τάξεις;

Θεωρώ ότι να τα παιδιά με αναπηρίες μπορούν να ενταχθούν στις γενικές τάξεις. Τουλάχιστον ένας πολύ μεγάλος αριθμός παιδιών. Γνωρίζω πως και στα ειδικά σχολεία γίνεται πολύ σοβαρή δουλειά τουλάχιστον σε επίπεδο θεραπειών των παιδιών.

Έχω δει μέσα από την εμπειρία μου παιδιά να διαβάζουν, να έχουν πάρα πολλές δεξιότητες, να έχουν κριτική σκέψη. Δεν μπορούμε ακόμα, δυστυχώς, να αντιληφθούμε ως κοινωνία ότι ένα παιδί σε τροχοκάθισμα, σκέφτεται, μαθαίνει, ακούει, αισθάνεται, ερωτεύεται, αισθάνεται, λυπάται… Ανάπηρη για μένα είναι η ίδια η κοινωνία μας και όχι οι άνθρωποι. Δικαίωμα στην εκπαίδευση έχει ο κάθε άνθρωπος σε κάθε γωνιά της γης όπως έχει δικαίωμα να ζήσει. Η ενιαία εκπαίδευση είναι εφικτή αλλά για να γίνει πράξη πρέπει να συμβάλουν όλοι ανεξαιρέτως.  Τα διάφορα νομικίστικα και οικονομικά εμπόδια είναι απλώς τροχοπέδη. Ταυτόχρονα για να γίνει εφικτή η ενιαία εκπαίδευση πρέπει να γίνουν πληθώρα αλλαγών στις εγκαταστάσεις αλλά και στο εκπαιδευτικό έργο όπως για παράδειγμα διαφοροποίηση μαθημάτων κτλ. Να γίνει επίσης εκπαίδευση όλου του σχολικού προσωπικού άλλα το κυριότερο, η ενιαία εκπαίδευση θα γίνει εφικτή και με την καλλιέργεια και την αλλαγή της νοοτροπίας ολόκληρης της κοινωνίας μας.

Μυρτώ Ζουμίδου

Πηγή
www.philenews.com
Αντιστοιχισμένο

Σχετικά Άρθρα

Back to top button