Το 13% των ΑμεΑ έχασαν τη δουλειά τους λόγω της κρίσης COVID-19, έναντι ποσοστού 8% του γενικού πληθυσμού.

Η Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αναπηρία για την επόμενη δεκαετία, 2021-2030.
Ηστρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επόμενη δεκαετία, είναι ελπιδοφόρα και βασισμένη στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (ΣΗΕΔΑΑ), την πρώτη διεθνή Συνθήκη που υιοθέτησε μια προσέγγιση έναντι της αναπηρίας, η οποία περικλείει τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η στρατηγική αυτή για να μπορέσει να υλοποιηθεί απαιτεί πόρους και ισχυρή πολιτική βούληση. Παρουσιάστηκε από την ευρωπαϊκή επιτροπή τον Μάρτιο του 2021, υιοθέτησε και ενσωμάτωσε τις προτάσεις που διατυπώθηκαν από οργανώσεις ατόμων με αναπηρία και της κοινωνίας των πολιτών σε ακρόαση που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) την 1η Ιουνίου.

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τη νέα στρατηγική, δήλωσε ο εισηγητής της γνωμοδότησης Ιωάννης Βαρδακαστάνης∗. Πλέον το ζητούμενο είναι να τηρηθούν οι δεσμεύσεις και να μετουσιωθούν τα λόγια σε πράξεις που διαφοροποιούν και βελτιώνουν τη ζωή των πολιτών με αναπηρία.

Στο ίδιο πνεύμα με τη ΣΗΕΔΑΑ, η στρατηγική έχει συγκεκριμένους στόχους, όπως είναι η διασφάλιση της αξιοπρέπειας της προσωπικότητας, ίσης συμμετοχής των ανθρώπων με αναπηρία στην κοινωνία δια της άρσης των φυσικών φραγμών, του στιγματισμού και των προκαταλήψεων που επηρεάζουν όλες τις πτυχές της ζωής τους. Η καινούργια στρατηγική έχει ως βάση τη στρατηγική της προηγούμενης δεκαετίας. Στόχος είναι η εξάλειψη εμποδίων στους βασικούς πυλώνες της στρατηγικής, δικαιώματα, ανεξάρτητη διαβίωση και αυτονομία, ισότητα ευκαιριών και μη διακριτική μεταχείριση.

Μια από τις εμβληματικές πρωτοβουλίες είναι η «AccessibleEU» (προσβάσιμη ΕΕ), η οποία έχει ως στόχο την προσβασιμότητα των συγκοινωνιών, των κτιρίων και των πληροφοριών για τους Ευρωπαίους με αναπηρίες. Μία άλλη πρωτοβουλία, η Ευρωπαϊκή Κάρτα Αναπηρίας, έχει ως στόχο τη διευκόλυνση της ελεύθερης μετακίνηση εντός της ΕΕ.

Παρόλο που οι προτάσεις έλαβαν μιας θερμής υποδοχής, υπάρχει ένα μεγάλο κενό. Η απουσία ειδικών αποφάσεων και δράσεων για τις γυναίκες και για τα κορίτσια με αναπηρία.

Η Katrin Langensiepen, εκπρόσωπος του δικτύου ΣΔΑΑ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υπογράμμισε ότι οι γυναίκες με αναπηρία πέφτουν συχνότερα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης και συχνά στερούνται επαρκούς νομικής προστασίας.

«Η κατάσταση αυτή είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για μας. Ορισμένες φορές, είμαστε αόρατες και, όταν κάποιος είναι αόρατος, δεν μπορεί να υψώσει τη φωνή του, με αποτέλεσμα να συμβαίνουν πράγματα που δεν θα έπρεπε να συμβαίνουν», δήλωσε η κ. Langensiepen, τονίζοντας την ανάγκη μεγαλύτερης ενημέρωσης σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών με αναπηρία και περαιτέρω χειραφέτησής τους. Οι γυναίκες αυτές υφίστανται διακρίσεις σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού από ό,τι οι άνδρες με αναπηρία. Περιλαμβάνονται επίσης μεταξύ εκείνων που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση της νόσου COVID-19.

«Η θλιβερή αλήθεια είναι ότι, κατά την τελευταία δεκαετία, σταματήσαμε να προωθούμε την ισότητα των γυναικών. Και τώρα η νόσος COVID-19 αποδεκάτισε επίσης τις δημόσιες υπηρεσίες στις οποίες βασίζονται τόσο οι γυναίκες εν γένει όσο και οι γυναίκες με αναπηρία, δήλωσε η Pirkko Mahlamäki, εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού λόμπι γυναικών (EWL).

Ένα ζήτημα το οποίο απαιτεί ειδική αναφορά είναι το χαμηλό ποσοστό απασχόλησης των ΑμεΑ. Σύμφωνα με στοιχεία του Eurofound, το 13% των ΑμεΑ έχασαν τη δουλειά τους λόγω της κρίσης COVID-19, έναντι ποσοστού 8% του γενικού πληθυσμού, και ακόμη υψηλότερο ποσοστό ΑμεΑ απασχολείται με συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου.

Ο πληθυσμός της Ευρώπης γερνά, η απορρόφησή τους στον εργασιακό τομέα θα είχε πολλαπλά οφέλη για την ομαλή ένταξή τους στον κοινωνικό ιστό. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να δοθούν κίνητρα στους εργοδότες, καθώς και στήριξη ώστε οι διακρίσεις στο εργασιακό περιβάλλον να αμβλυνθούν. Όσο περισσότεροι εργοδότες αποφάσιζαν να δώσουν δουλειά σε ΑμεΑ, θα κατόρθωναν να καταρρίψουν τα στερεότυπα στον χώρο εργασίας.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι ένας άλλος τομέας που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί. Πολλά από τα εμπόδια των εργαζομένων καταρρίπτονται, γεγονός που θα είχε θετικό αποτέλεσμα στην απασχόλησή τους. Η ανάπτυξη των ψηφιακών και των λοιπών δεξιοτήτων τους που σχετίζονται με την απασχόλησή τους έχει ζωτική σημασία, δήλωσε η Miriam Pinto Lomeña, εκπρόσωπος της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Επιχειρήσεων (BusinessEurope).

Στη γνωμοδότησή της με θέμα τη στρατηγική για την αναπηρία, η Επιτροπή των Περιφερειών υπογράμμισε τη σημασία της ενίσχυσης των ευκαιριών αυτοαπασχόλησης και επιχειρηματικότητας για τα ΑμεΑ, δήλωσε η εισηγήτρια της ΕτΠ Daniela Ballico.

«Από κοινωνική άποψη, δεν θα πρέπει να κρατάμε τα ΑμεΑ από το χέρι, αλλά να τα υποστηρίξουμε για να γίνουν ανεξάρτητα», δήλωσε η κ. Ballico. Σε αυτό το πλαίσιο, η εκπαίδευση και η κατάρτιση έχουν καίρια σημασία τόσο για τους ενήλικες και τα παιδιά με αναπηρία όσο και για τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι πρέπει να διαθέτουν τα απαιτούμενα εφόδια για την επιτέλεση του έργου τους.

Ένα ζήτημα που συζητήθηκε αρκετά ήταν τα επιδόματα αναπηρίας. Τα ΑμεΑ δεν πρέπει να φοβούνται μήπως χάσουν τα επιδόματά τους με την είσοδο στην αγορά εργασίας. Τα επιδόματα θα έπρεπε να γίνουν συμπληρωματικά της μερικής απασχόλησης.

Η Annelisa Cotone, μέλος του ιδιαίτερου γραφείου της Ευρωπαίας Επιτρόπου Ισότητας Helena Dalli, δήλωσε ότι η στρατηγική αποτελεί μέρος του οράματος για την οικοδόμηση μιας ένωσης ισότητας, και συμπληρώνει άλλες συναφείς πρωτοβουλίες της Επιτροπής.

«Η εγκαινίασή της αποτελεί την αφετηρία και όχι το τέρμα. Εστιάζουμε στους τομείς όπου η δράση της ΕΕ μπορεί να προσδώσει προστιθέμενη αξία. Ωστόσο, οι επιδιωκόμενοι στόχοι δεν μπορούν να επιτευχθούν μόνο από την Επιτροπή και καλούμε τα κράτη μέλη να αναλάβουν επίσης δράση», δήλωσε η κ. Cotone, προσθέτοντας ότι στόχος της Επιτροπής είναι να επιταχυνθεί η εφαρμογή της ΣΗΕΔΑΑ και να υποστηριχθούν τα κράτη μέλη στην προσπάθειά τους να κάνουν το ίδιο.

«Πρέπει να επιτύχουμε αποτελέσματα, διότι η επιτυχία μιας στρατηγικής εξαρτάται από την υλοποίησή της. Η στρατηγική δεν θα επιφέρει από μόνη της αλλαγές στη ζωή των ατόμων με αναπηρία, οι οποίες μπορούν όμως να επέλθουν με πολιτική βούληση, πόρους και παρακολούθηση της δράσης» δήλωσε η κ. Cotone.

Η στρατηγική τυγχάνει ήδη πολιτικής στήριξης. Λαμβάνοντας τον λόγο κατά την ακρόαση, ο Bruno Ribeiro Barata, εκπρόσωπος της πορτογαλικής προεδρίας της ΕΕ, δήλωσε ότι η κυβέρνησή του βρίσκεται στο στάδιο της διαπραγμάτευσης των συμπερασμάτων του Συμβουλίου σχετικά με τη στρατηγική, τα οποία αναμένεται να εγκριθούν στα μέσα Ιουνίου.

«Τα εν λόγω συμπεράσματα του Συμβουλίου αναδεικνύουν τη δέσμευση και τη φιλοδοξία της πορτογαλικής Προεδρίας για την επίτευξη μιας πιο δίκαιης Ευρώπης χωρίς αποκλεισμούς, μιας καλύτερης Ευρώπης βασισμένης στην αλληλεγγύη, όπου κανείς δεν τίθεται στο περιθώριο» είπε ο κ. Ribeiro Barata.

∗ Ο Ιωάννης Βαρδακαστάνης, εδώ και 25 χρόνια, είναι πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), την τριτοβάθμια κοινωνική και συνδικαλιστική οργάνωση του αναπηρικού κινήματος της Ελλάδας.