Γιατί το παιδί μου δεν τρώει?

Βλέπει το κουτάλι και «σφραγίζει»τα χείλη του;

Δεν βάζει τίποτα στο στόμα του;

Δεν του αρέσει να λερώνεται (π.χ. δεν πιάνει το φαγητό με τα χέρια του);

Δεν τρώει τίποτα σε πράσινο(π.χ.λαχανικά, φασολάκια, κ.α.);

Αν του αλλάξετε τη μάρκα από το γιαούρτι, αρνείται να το φάει;

Τρώει μόνο μακαρόνια;

Δυσκολεύεστε να ανακαλύψετε πώς να βοηθήσετε το παιδί σας να έχει μία πιο θρεπτική διατροφή και πώς να μάθει να δοκιμάζει νέες τροφές χωρίς έντονες αντιδράσεις και πολλές φορές κλάματα; Η άρνησή του σας προκαλεί άγχος, ματαίωση και αναρωτιέστε τί κάνετε λάθος;

Οι διαταραχές σίτισης του βρέφους/ παιδιού σας είναι αρκετά συχνές με αναφερόμενη επίπτωση 25-35% σε παιδιά τυπικής ανάπτυξης και έως 40-70% σε πρόωρα βρέφη ή σε παιδιά με χρόνια νοσήματα. Η πρώιμη αναγνώριση των δυσκολιών, η διάγνωση των υποκείμενων νοσημάτων και η κατάλληλη παρέμβαση μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά το παιδί και την οικογένεια.

Η σίτιση αν και είναι μια αυτόματη λειτουργία για τους περισσότερους από εμάς, στην πραγματικότητα είναι μία σύνθετη και περίπλοκη διαδικασία, που απαιτεί παράλληλα κινητικές δεξιότητες, στοματική-κινητική λειτουργία και αισθητηριακή αντίληψη.

Η επαφή του βρέφους/παιδιού σας με το φαγητό είναι μία ενεργή και όχι παθητική διαδικασία, καθώς μέσω της επανάληψης μαθαίνει να αναπτύσσει στοματοκινητικές δεξιότητες (π.χ. συγχρονισμός θηλασμού-κατάποσης, άνοιγμα του στόματος όταν πλησιάζει το κουτάλι, μεταφορά αλεσμένου φαγητού από το μπροστινό στο πίσω μέρος του στόματος, κ.α.). Αυτή η περίοδος εκμάθησης είναι πολύ σημαντική γιατί θέτει τις βάσεις για την περαιτέρω εξέλιξητων δεξιοτήτων του. Μαθαίνει το παιδίνα κινείπεριστροφικά τη γνάθο, να μεταφέρει με τη γλώσσα το φαγητό σε όλες τις πλευρέςστοματικής κοιλότητας, ώστε ναμασά σωστά την τροφή, να τη διασπά και τελικά να την καταπίνει.

Η σίτιση λοιπόν είναι μία διαδοχικό-κινητική λειτουργία. Έχει πολλά βήματα και γίνεται όλο και πιο σύνθετη, καθώς αλλάζει και το είδος των τροφών που προσφέρονται. Το βρέφος/παιδί σαςμπορεί να αρνείται να φάει γιατί δυσκολεύεται να διαχειριστεί «κινητικά» την τροφή μέσα στο στόμα του. Έτσι λοιπόν επιλέγει τροφές που πραγματοποιεί την ίδια κίνηση που έχει μάθει μέχρι τώρα είτε συγκεκριμένες τροφές με χαμηλές στοματικές-κινητικές απαιτήσεις. Για παράδειγμα, το γιαούρτι απαιτεί λιγότερη κινητικότητα στο στόμα από ένα κομμάτι ψωμί.

Η σίτιση απαιτεί υψηλό επίπεδο συντονισμού όλων των οργάνων της στοματικής κοιλότητας. Είναι μία από τις δυσκολότερες αισθητηριακές δραστηριότητες των παιδιών καθώς για την πραγμάτωσή της εμπλέκονται αυτόματα και τα 7 αισθητηριακά συστήματα.

Ένας υγιής ενήλικας χρησιμοποιεί αυτά τα συστήματα αυτόματα. Για παράδειγμα, η κάμψη που κάνει το σώμα μπροστά, το άνοιγμα του στόματος, η μάσηση της τροφής, η θερμοκρασία της τροφής, η απόλαυση της γεύσης και της όσφρησης,,…όλα αυτά γίνονται ασυναίσθητα. Για το βρέφος/παιδί σας όμως όχι ακόμα!

Είναιόμως σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το κάθε βρέφος/παιδί είναι μοναδικό! Έτσι λοιπόν εάν εμφανίζει δυσκολίες αισθητηριακής ρύθμισης, είναι πιθανό να δυσκολεύεται και στη διαδικασία της σίτισης.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΙ:

Οπτικό Σύστημα: Μπορεί να πετάξει την τροφή κάτω, να κάνει μορφασμούς ή ακόμα και εμετό στην παρουσία μιας τροφής.
Αιθουσαίο & Ιδιοδεκτικό Σύστημα: Αποφεύγει τις μαστιχωτές τροφές, μασάει ελάχιστα τις τροφές, μπουκώνεται ή αποφεύγει να πίνει από ανοιχτό κύπελο.
Οσφρητικό Σύστημα: Στρέφει κεφάλι μακριά από το φαγητό, βήχει ή/και αναγουλιάζει σε μυρωδιές.
Γευστικό Σύστημα: Αναγούλα ή/και εμετός σε νέες γεύσεις.
Απτικό Σύστημα: Όταν λερωθεί κοιτάει το χέρι του και σας το δίνει να το καθαρίσετε, χρησιμοποιεί τη μικρότερη δυνατή επιφάνεια για να χειριστεί την τροφή ή/και δεν την πιάνει καθόλου, χρησιμοποιεί τα δόντια για να καθαρίσει το κουτάλι αντί τα χείλη.
Ακουστικό Σύστημα: Δυσκολεύεται να φάει σε θορυβώδες περιβάλλον ή/και ενοχλείταιαπό τις «κριτσανιστές» τροφές.
Ενδοδεκτικότητα: Δυσκολία να αντιληφθεί την διαφορά μεταξύ των αισθήσεων του σώματος.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ, ΜΕ ΑΠΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ, ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΤΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΑΣ:

H καρέκλα του φαγητού παίζει σημαντικό ρόλο. Επιλέξτε για το παιδί σας ένα καλά υποστηριζόμενο κάθισμα (ανάλογα με την ηλικία του) με ψηλή πλάτη και καλή υποστήριξη έτσι ώστε να μπορεί να επικεντρωθεί στο φαγητό του. Η σωστή θέση το βοηθά να νιώθει καλά και επιτρέπει το πλήρες εύρος της κίνησης στη σιαγόνα για μάσηση και καλύτερο συντονισμό χεριού-στόματος.

Tip: Μην ξεχνάτε να προσαρμόζετε το κάθισμα του παιδιού σας κάθε 3 μήνες!

Προγραμματισμός των γευμάτων. Εντάξτε μία ρουτίνα που να σηματοδοτεί για το βρέφος/ παιδί σας την έναρξη και την λήξη του γεύματος (π.χ. σουπλά).

Μαγειρεύετε τα γεύματα με το βρέφος/παιδί σας στον χώρο της κουζίνας. Αρχικά πρέπει να είναι χαρούμενα με το να βλέπουν το φαγητό!

Αφήστε το να παίξει και να περιεργαστεί κάθε νέα τροφή (π.χ. να βάλει τα χέρια του μέσα στην τροφή, να πασαλειφθεί, να γλείψει τα δάχτυλα του, να φάει με τα χέρια του, να θρυμματίσει ένα μπισκότο κ.τ.λ.). Είναι μέρος της διαδικασίας εξοικείωσης με την υφή, την μυρωδιά και την εμφάνιση της τροφής.

Εξερευνήστε μαζί με το παιδί σας τις νέες τροφές (πχ. με τί μοιάζει, πώς μυρίζει, κ.α.). Αυτό θα το βοηθήσει να φάει και θα ελαχιστοποιήσει το φόβο του άγνωστου.

Μην το πιέζετε να φάει όταν δεν θέλει. Μπορεί από μόνο του να ρυθμίσει πόσο θα φάει όταν πεινάει. Επίσης, ένα παιδί κάτω των 3 ετών, λόγω της νοητικής του ανάπτυξης, βιώνει έντονο άγχος όταν θέλει να αποφύγει την τροφή (Toomey, 2015). Το άγχος προκαλεί μία αντίδραση αδρεναλίνης, η οποία οδηγεί στην καταστολή της όρεξης.

Όταν το βρέφος/ παιδί σας δεν συγκεντρώνεται στο φαγητό του αλλά σε κάτι άλλο που μπορεί να κάνει παράλληλα, ασυναίσθητα καταναλώνει μεγαλύτερη ποσότητα φαγητού και δεν εκτιμά αυτό που τρώει. Ο εγκέφαλος, δηλαδή, δεν προλαβαίνει να επεξεργαστεί τα σήματα του κορεσμού. Το ίδιο συμβαίνει, και όταν ταΐζετε γρήγορα το βρέφος σας.

Χρησιμοποιήστε, για το βρέφος σας, κουτάλι σίτισης με μικρή κοιλότητα και μακριά λαβή.

Μην γεμίζετε το κουτάλι με την τροφή! Αυτό που έχει σημασία είναι να συνηθίσει ομαλά τη νέα γεύση και σταδιακά να τη δεχθεί.

Μην χρησιμοποιείτε το κουτάλι για να καθαρίσετε την τροφή από το πρόσωπό του. Το δέρμα του ακόμα είναι πολύ ευαίσθητο και το κάνει να νιώθει άβολα.

Μην χρησιμοποιείτε το φαγητό ως επιβράβευση.

Προσπαθήστε να εντάξετε ένα γεύμα της ημέρας με όλα τα μέλη της οικογένειας. Το βρέφος/ παιδί σας αναπτύσσει σωστές διατροφικές συνήθειες και μαθαίνει τί είναι η τροφή παρακολουθώντας εσάς! Λειτουργήστε λοιπόν ως μοντέλο μίμησης (π.χ. δώστε έμφαση στο δάγκωμα και στη μάσηση της τροφής). Το οικογενειακό τραπέζι συμβάλλει, επίσης, στην υγιή ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του βρέφους/ παιδιού σας.

Αν, παρόλα αυτά, έχετε την αίσθηση ότι το βρέφος/παιδί σας δυσκολεύεται να συμμετέχει αποτελεσματικά στη διαδικασία της σίτισης ή απλά θέλετε να ενημερωθείτε πιο συγκεκριμένα για όλα αυτά, μπορείτε να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό. Ο ειδικός θα σας βοηθήσει να βρείτε το τρόπο με βάση τις μοναδικές ανάγκες του παιδιού σας έτσι ώστε να αναπτύξει τις κατάλληλες δεξιότητες, να αποκτήσει θετική εμπειρία στην πρόσληψη της τροφής και να χτίσει μια υγιή σχέση με το φαγητό!

Η ενημέρωση και η πρόληψη είναι η πιο σημαντική και αποτελεσματική συμμετοχή σας στην υποστήριξη της ανάπτυξης του βρέφους/παιδιού σας.

Γράφει η Εργοθεραπεύτρια / Ειδική στην Αισθητηριακή Ολοκλήρωση / Θεραπεύτρια Σίτισης, Μαρία Μοράκη

mariamoraki@hotmail.com  |  linkedin.com/in/maria-moraki